Ρόμπερτ Μπέρτον , Το Θέμα της Προμετωπίδας

(Μετάφραση: Παναγιώτης Χοροζίδης)

CHRISTOF LE BLON    1632

(Από την έκδοση του 1632 του « Η Ανατομία της Μελαγχολίας», εκδόσεις Ηριδανός 2007)
 
Δέκα κάδρα εδώ βλέπεις χωρισμένα, 
με την τέχνη του χαράκτη ταιριασμένα σ' ένα.


1  Κάτω από  'να δέντρο, σε πέτρα κσθιστός
μ' ένα βιβλίο στα γόνατα, είναι ο γερο-Δημόκριτος.
Γύρω σωρός ψοφίμια σκορπισμένα,
σκυλιά, γατιά και άλλα ζωντανά.
Ανατομία κάνει, γυρεύοντας να δει
που έχει την έδρα της η μέλαινα χολή.
Πιο πάνω του ο ουρανός
κι ο κυβερνήτης της μελαγχολίας, ο Κρόνος.


2  Αριστερά, μπροστά σου όπως κοιτάς,
έχει στηθεί το σκηνικό της Ζήλιας.
Μια αλκυόνα, ένας κύκνος, ένας ερωδιός,
κι ακόμα, δυο κοκόρια που τσακώνονται⠁
μουγκρίζοντας δυο ταύροι αναμετριούνται,
μες στην ερωτική ορμή τους λάβροι.
σύμβολα είναι αυτά κι άλλα δε λέω,
κι απ' όσα είπα βγάλε νόημα.


3  Δεξιά, ανάγλυφα μια εικόνα δίνει τη Μοναξιά⠁
ένα σκυλί αποκοιμισμένο, μια γάτα⠁
αρσενικό και θηλυκό ελάφι, λαγοί,
κουνέλια, που τρέχουνε στην ερημιά⠁
κουκουβάγιες και νυχτερίδες, ψηλά από το βαθύσκιο δάσος,
κρέμονται στο μαυρόχολο σκοτάδι.


Στο λέω: αν κάτι είναι παράτερο,
φταίει ο κακός χαράκτης κι όχι εγώ.


4 Στη δεύτερη σειρά στέκει ο Ερωτεμένος,
με χέρια σταυρωμένα και το κεφάλι του 
σκυφτό, ντυμένος- στολισμένος⠁
κάποια στιχάκια σίγουρα θα πλέκει.
Χάμω ριγμένα το λαγούτο, τα βιβλία του,
σημάδια της κουφότητας του.
Αν μ' ολ' αυτά σου είναι δύσκολο να βρείς
τη ζωγραφιά, μάλλον θα χάνεις στα μυαλά.


5  Ο Υποχόνδριος στηρίζεται στο χέρι του⠁
τον έχουνε ρημάξει τ' αέρια στα πλευρά του,
ανοίγοντας βαθιά πληγή (ένας Θεός το ξέρει),
διπλώνεται απ' τον πόνο κι όλο θλίβεται.
Τριγύρω του μπουκάλια και κουτιά,
που τα 'φερε απ' το φαρμακείο τώρα δα.
Οι όψεις του Κρόνου, ψηλά στον ουρανό, 
δηλώνουν την περίπτωση.


6  Στην αποκάτω τη σειρά, γονατιστός,
προβάλλει ο Θρησκόληπτος: νηστεία, προσευχή,
προσήλωση στο είδωλό του⠁ και πάντα τυραννιέται,
τη μια πηγαίνοντας στο φόβο, την άλλη στην ελπίδα⠁
και από σένα που ζητάς μονάχα τον παράδεισο
αυτός πασχίζει πιο πολύ για να μην πάει στην κόλαση.
Αχ, σε λυπάμαι, δύστυχη ψυχή!
Ποια άστρα σε μοιράνανε μ' αυτή τη φύση;


7  Και να, ο Τρελός στην άκρη δεξιά,
βλέμμα θολό, θέαμα αποτρόπαιο,
γυμνός και αλυσοδεμένος,
μουγκρίζει δίχως λόγο.
Κοίτα καλά: καθρέφτης σου είναι
η αγριεμένη του μορφή.
Να έχεις πάντα την εικόνα του μπροστά σου⠁
αυτόν κι εσένα δε σας χωρίζει τίποτα.


8.9  Μπουράντζα και Ελλέβoρος γεμίζουνε δυο κάδρα,
βοτάνια δυνατά, που καθαρίζουνε τις φλέβες
από τη μαύρη τη χολή και ζωντανεύουν την καρδιά⠁
διαλύουν την αθάλη που την πνίγει
κι απ' το κεφάλι διώχνουν την πυκνή ομίχλη
που παραλύει το μυαλό και σφίγγει την ψυχή.
Ειν' τα σπουδαία γιατρικά που έφτιαξε ο Θεός
για τούτη την αρρώστια, αν ξέρεις να τα πάρεις.


10  Στην άδεια θέση μπαίνει τελευταία
το πρόσωπο του Συγγραφέα⠁
στον κόσμο φανερώνεται η εικόνα του
από το ρούχο που φορά. Καμία τέχνη δεν μπορεί
τη σκέψη του ν' αποτυπώσει⠁
θα τη μαντέψεις απ' τα γραφόμενά του.
Δεν ήταν έπαρση ούτε ματαιοδοξία
(μόλο που άλλοι αρέσκονται συχνά)
που τον οδήγησε σ' αυτό : μάθε, λοιπόν,
ότι το θέλησε ο τυπογράφος.
Γι' αυτό μην κάνεις μούτρα, μη γελάς,
μην ειρωνεύεσαι, ούτε να πεις λόγο κακό⠁
να είσαι σίγουρος, ο,τι του κάνεις
θα στο αντιγυρίσει.
Ιδού, λοιπόν, κοίτα και δες:
όσο σου αρέσει, του αρέσεις.


Γι' αυτό κι εγώ βγήκα εδώ μπροστά⠁
στους ορισμούς σου, Αναγνώστη, κι έχε γεια.